رویکرد روانکاوی به عنوان اولین رویکرد و سنگ بنای علم روان شناسی است و مجموعه‌ای از تئوری‌های روانشناختی و روش‌های درمانی است که منشا آن‌ها از کارهای زیگموند فروید نشات گرفته شده است. روانشناسی در معنی عام علم تحلیل رفتارهای انسانی است که خود شامل زیرشاخه‌ها و رویکردهای مختلف است. در رویکرد روان‌کاوی فرض اصلی بر این نکته استوار است که همه افراد دارای افکار، احساسات، خاطرات و خواسته‌های ناخودآگاه هستند. البته امروزه رویکردهای زیادی در روانشناسی به کار گرفته می‌شود و در واقع روانکاو کسی است که از اصول کلاسیک فروید و یا پیروان او در درمان استفاده می‌کند. در ادامه این مقاله به بررسی روانکاوی، ساختار و تکنیک های آن می‌پردازد. برای دریافت مشاوره تلفنی کلیک کنید.

منبع: روانکاوی چیست

برای دریافت مشاوره در زمینه درمان ها می توانید در هر زمان از روز برای مشاوره رابطه تلفنی با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو از طریق شماره 02191002360 و یا از طریق تلفن های ثابت منزل با شماره 9099070354 تماس بگیرید.

روانکاوی چیست و به چه کسی روانکاو می‌گویند؟

روانکاوی شیوه درمانی برگرفته از کارها و تحقیقات زیگموند فروید است که به عنوان نخستین رویکرد در علم روانشناسی شناخته می‌شود و روانکاو متخصص روانشناس و یا روانپزشکی است که رویکرد درمانی روانکاوی را برگزیده است و معتقد است که اختلالات و مشکلاتی که مراجع از آن‌ها رنج می‌برد، تنها پوسته بیماری هستند و دلیل اصلی را مربوط به ناخودآگاه فرد و تعارضات آن می‌داند. عمده تلاش روانکاوان، کاوش در گذشته بیمار و سعی در حل تعارضات آن‌هاست؛ چون معتقدند که هر کس نسبت یه ناخودآگاه خود، آگاهی ندارد. برای آشنایی بیشتر با ضمیر ناخودآگاه کلیک کنید.

تکنیک های مربوط به رویکرد روانکاوی

✨تفسیر

تفسیر به معنی برقرار کردن ارتباط کلامی روانکاو با بیمار و فرضیه ساختن در مورد ذهن ناخودآگاه بیمار است. اصولا در مواقعی که درمانگر تشخیص می‌دهد که تعارضات در ناخودآگاه ذهن بیمار منجر به اختلال در عملکرد ارتباطی بیمار در جلسه شده است؛ از تفسیر بهره می‌برد. به طور معمول تفسیر از مکانیسم‌های دفاعی ناکارآمد بیمار آغاز می‌شود.

✨تداعی آزاد

در این تکنیک روانکاو از مراجع می‌خواهد هرچیزی به ذهنش می‌آید بدون حذفیات و سانسور بیان کند، حتی اگر محتوای حرف‌ها نامربوط و نامرتبط باشد. روانکاو معتقد است روانکاوی باید مسیر مشخص خودش را طی کند و در نتیجه اجازه دهد صحبت‌های بیمار ادامه پیدا کند، روانکاو هیچ گونه جهت دهی انجام نخواهد داد و تنها برای تسریع در روند درمان، می‌تواند تعداد جلسات هفتگی را افزایش دهد. تداعی آزاد در رویکردهای جدیدتر روان‌کاوی برخلاف روانکاوی کلاسیک، استفاده چندانی ندارد و تنها در زمان‌های خاص استفاده می شود.

✨تحلیل خواب

در این تکنیک بیمار درباره خواب‌های خود صحبت کرده و روانکاو به خواب‌های مراجع معنایی شخصی می‌بخشد. بدیهی است که فرآیند معنادهی به خواب‌های مراجع از طریق روانکاوی ، تنها در گرو شناخت دقیق از ذهن ناخودآگاه، تفکرات و ترس‌های مراجع است. برای آشنایی با برخی تحلیل و تعبیر خواب به روش روانشناسان کلیک کنید.

✨انتقال و انتقال متقابل

انتقال در رویکرد روانکاوی به این معناست که افراد مشکلات و تعارض‌های ذهن ناخوئآگاه خود در دنیای بیرون را در جلسه درمان تکرار می‌کنند و اگر این فرآیند برای درمانگر اتفاق بیفتد و وی نیز تعارضات خود در دنیای بیرون را در جلسه درمان دخیل کند انتقال متقابل اتفاق افتاده است و روانکاو با آگاهی نسبت به فرآیند انتقال متقابل باید از آن جلوگیری کرده تا در فرآیند درمان مشکلی ایجاد نکند. می توان گفت که روانکاو با تجزیه و تحلیل انتقال، می‌تواند در مراجع خود تغییر ایجاد کند.

✨خنثی بودن (نوترالیتی)

تمام تلاش درمانگر بر این است که با خنثی بودن در جلسه روانکاوی ، افکار و عقاید خود را وارد نکرده و تنها به مراجع بازخورد رفتارهای خودش را بدهد. خنثی بودن به بینش عقلانی هیجانی بیمار کمک زیادی خواهد کرد و از تداخل تعارضات ناخودآگاه درمانگر و درمانجو جلوگیری خواهد کرد و به نوعی می‌توان گفت که انتقال متقابل را به کمترین حد ممکن می‌رساند.

✨مقاومت

یکی از وظایف روانکاوی پیدا کردن علت مقاومت افراد در مقابل صحبت کردن در مورد گذشته و یا مشکلات شان است. در واقع روانکاو متوجه می‌شود که در حال مخفی کردن چیزی از او هستید. به همین دلیل تلاش می‌کند تا این موضوع را دریابد.

✨لغزش فرویدی

در برخی موارد دغدغه های ذهنی ما به صورت نابهنجار خواهنی خود را نشان می‌دهند. این بدان معنی است که زمانی که در حال تلاش هستیم تا چیزی را از دیگران پنهان کنیم دقیقا همان موضوع را به زبان می‌آوریم. برای مثال افرادی که به صورت ناخودآگاه، اسم شریک عاطفی قبلی خود را در مقابل شریک عاطفی در حال حاضر بیان می‌کنند. در روانکاوی به این موضوع لغزش فرویدی می‌گویند.

✨استفاده از تست رورشاخ

یکی دیگر از تکنیک های روانکاوی استفاده از تست رورشاخ است که در آن افراد باید تفسیر خود را از مشاهده لکه های جوهر بر روی کاغذ بیان کنند. تفسیر و حتی اجرای این آزمون بسیار ذشوار است. اما نتایج قابل اطمینانی دارد.

ساختار ذهن در رویکرد روانکاوی

فروید ذهن را به سه سطح زیستی اید (نهاد)، ایگو (من) و سوپرایگو (فرامن) تقسیم کرد که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم:

????اید (نهاد)

پایین ترین سطح روان است که هیچ ارتباطی با واقعیت ندارد و تنها به ارضا غرایز نیازمند است، کاملا ناخودآگاه بوده و تلاش دارد تا به لذت‌هایش دست پیدا کند و توجهی به واقعیت نمی‌کند. اید از هر آنچه که باعث درد و رنج شود دوره می‌کند و به دنبال برآورده کردن غرایز و به دست آوردن لذت است. اید سرشار از انرژی است که هیچ نظام و اراده‌ای بر آن وجود ندارد. تمرکز بر نهاد یکی از اهداف روانکاوی است.

????ایگو (من یا خود)

این سطح در طول رشد شکل می‌گیرد و بر پایه واقعیت و منطق است و وظیفه مدیریت صحیح غرایز را برعهده دارد. ایگو برخلاف نهاد می‌تواند در ارتباط با واقعیتی اخلاقی یا غیر اخلاقی باشد. در واقع ایگو سطح هشیار و منطقی است که دائم باید پاسخی به درخواست‌های اید و سوپر ایگو بدهد. روانکاوی می‌تواند من یا خود را توانمدتر سازد.

????سوپرایگو (فرامن یا فراخود)

این سطح آخرین سطحی است که شکل می‌گیرد و افراد را از دید اخلاقی تحت کنترل می‌گیرد. این سطح کاملا اخلاقی است و در خلال درونی کردن ارزش‌های جامعه و آموزه‌های والدین در فرد شکل می‌گیرد. سوپر ایگو به نوعی در حکم وجدان است و به عملکرد فرد در سطح اجتماعی کمک می‌کند. اما روانکاوی می‌تواند از بروز مشکلات ناشی از فعالیت های فرامن جلوگیری نماید.

هدف از روانکاوی | تعادل میان ساختارها

با قدرت گرفتن نهاد، لذت جویی در افراد اوج خواهد گرفت و واقعیت جایگاهی نخواهد داشت و شخصیت‌های بی بندوبار و ناپخته را شکل خواهد داد. هم چنین در نقطه مقابل قدرت یافتن بیش از حد فرامن، احساس گناه و شرم افراطی ایجاد خواهد کرد و در این میان رشد ایگو می تواند به مدیریت تنازعات و کشمکش‌های همیشگی نهاد و فرامن کمک کند و تعادل لازم در شخصیت فرد را ایجاد کند.

به طور کل می‌توان گفت که بسیاری از مشکلات از عدم تعادل در این ساختارها به وجود خواهد آمد و وظیفه روانکاو و هدف او از روانکاوی بررسی این ساختارها و کمک به برقراری تعادل بین این سه سطح زیستی است.

فواید استفاده از روانکاوی

از طرفی روانکاوی فوایدی دارد که آن را از روشهای دیگر در روانشناسی متمایز می‌کند. این روش در احساسات تمرکز کرده، اجتناب را در افراد شناسایی می‌کند. همچنین با بررسی موضوعات تکرار شونده، بر روابط بین فردی نیز نقش دارد. از طرفی جریان آزاد روانکاوی نیز یکی دیگر از محاسن آنهاست.

تفاوت متخصصین روانکاو و روانشناس

فراموش نکنید که روانکاوی از روانشناسی جدا نیست. در واقع روانکاوی یکی از رویکردهای درمانی روانشناسی است. اما در روانکاوی، متخصص باید با ناهوشیار بیماران تمرکز کند. از طرفی فرایند درمانی روانکاوی بسیار طولانی است و نیازمند همکاری بیشتری از سمت مراجع دارد.

رویکردهای روانکاوی

بعد از فروید، مکتب روان‌کاوی دچار تغییراتی شده و حتی به بخش های مختلفی تقسیم گردید. روانشناسی تحلیلی، فردنگر، ایگو، سلف، روابط موضوعی، روان پویشی فشرده، تحلیل رفتار متقابل، همگی جزو دیدگاه های روانکاوانه محسوب می‌شوند که توسط دانشمندان مختلفی پایه گذاری شدند.

تاریخچه روانکاوی

اولین ایده روانکاوی به سال 1890توسط فروید برمی‌گردد که در حال پیدا کردن درمانی برای بیماران هیستیریک بود. در واقع در این زمان بود فروید که به فرایندهای هوشیارانه و ناهوشیارانه مغز انسان پی برد. بعد ها افرادی با او همکاری کرده اما در نهایت تنها دخترش یعنی آنافروید وارث واقعی این مکتب باقی ماند. گرچه روانکاوی امروزه دستخوش تغییرات زیادی شده است؛ اما به طور کلی نظریه اصلی این دیدگاه همواره پابرجاست.

سخن پایانی

روان‌کاوی رویکردی با اثربخشی عمیق در روانشناسی است که اگر افراد بتوانند مدت زمان کافی به آن اختصاص دهند؛ نتایج خوبی خواهند گرفت. اما به دلیل زمان طولانی درمان و هزینه های آن، افراد تمایلی به استفاده از این روش ندارند. با این حال روش های جدیدی نیز به وجود آمده که برمبنای روان‌کاوی است اما مدت زمان کوتاه تری دارند. این روش های نیز توانسته اند تا حد زیادی نیاز مراجعان را برآورده کنند.

برای دریافت مشاوره در زمینه درمان ها می توانید در هر زمان از روز برای مشاوره رابطه تلفنی با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو از طریق شماره 02191002360 و یا از طریق تلفن های ثابت منزل با شماره 9099070354 تماس بگیرید.

منبع: روانکاوی چیست