بازگشت به اعتیاد به دلیل لغزش پس از ترک کردن و وسوسه برای استفاده دوباره از مواد مخدر صورت می‌گیرد. استفاده مجدد از مواد مخدر پس از ترک کردن، حتی در افرادی که بدون اجبار و با خواست خودشان ترک کرده‌اند نیز دیده می‌شود. ترک مکرر مواد مخدر و روی آوردن دوباره به استفاده از آن، باعث می‌شود که نظم یک خانواده بهم بریزد و علاوه بر خود فرد، خانواده‌اش نیز دلسرد شوند.

موضوع قابل تامل این است که بازگشت به اعتیاد پایان درمان نیست و در واقع عود مکرر بیماری بخشی از روند درمان اعتیاد می‌باشد. در این راه خانواده فرد باید همواره او را برای ماندن در مسیر بهبودی و سلامتی حمایت کنند. در ادامه علل بازگشت به اعتیاد و راه‌های پیشگیری از مصرف دویاره مواد مخدر را بررسی کرده‌ایم.

برای دریافت مشاوره در زمینه بازگشت به اعتیاد می‌توانید در هر ساعت از روز برای مشاوره تلفنی از طریق شماره 02191002360 و یا از طریق تلفن ثابت با شماره 9099070354 جهت ارتباط با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو تماس حاصل نمایید.

منبع: بازگشت به اعتیاد

بازگشت به اعتیاد

طبیعی است که افراد پس از گذشت مدت کوتاهی از دوران ترک خود، بازگشت به اعتیاد را تجربه کنند. اعتیاد تاثیرات جبران ناپذیری داشته و با تغییراتی که بر مغز اعمال می‌کند؛ همواره امکان میل به بازگشت وجود دارد. اما این حالت، با بروز نشانه هایی همراه است که اطرافیان می‌توانند آنها را شناسایی کرده و از این موضوع جلوگیری کنند. عوامل زیادی در این زمینه موثر هستند. افراد باید فرایند ترک اعتیاد خود را به طور کامل به پایان رسانده و برای عدم بازگشت مجدد به سوی اعتیاد، اقداماتی انجام دهند.

نقش خانواده در بازگشت به اعتیاد

اولین پیامد بازگشت به اعتیاد این است که اطرافیان را نسبت به ترک مواد مخدر توسط فرد معتاد، دلسرد و ناامید می‌کند. ناامیدی پس از بازگشت به اعتیاد می‌تواند نظم خانواده و روند درمان را بهم بریزد.

بسیاری از خانواده‌ها که با مشکل اعتیاد مواجه هستند و یکی از آن‌ها در حال گذراندن روند درمان و ترک اعتیاد است، با بازگشت مجدد فرد به اعتیاد گمان می‌کنند که روند درمان به پایان رسیده است؛ در حالی که بازگشت به اعتیاد نیز بخشی از روند درمان و ترک اعتیاد است. خانواده فرد معتاد باید اطلاعات کافی از مراحل درمان فرد داشته باشند و حتی با بازگشت او به سوی اعتیاد نیز به او کمک کنند تا در مسیر درمان و سلامت باقی بماند.

بنابراین نقش خانواده در کوتاه شدن طول درمان و همینطور بهبود شخص بسیار پررنگ است و باید در تمامی مدت ترک اعتیاد فرد، رفتارهای کنترل شده‌ای داشته باشند و به این صورت از بیمار حمایت کنند. حتی بعد از درمان سم زدایی مواد مخدر نیز، مراقبت خانواده میزان بازگشت به اعتیاد را کاهش می‌دهد. 

بازگشت به اعتیاد | تاثیر مواد مخدر بر روی مغز

به طوری کلی اعتیاد یک بیماری قابل بازگشت است. شاید درک این موضوع که چگونه یک فرد می‌تواند پس از سم زدایی بدن از مواد مخدر، با بازگشت به اعتیاد به صورت مجدد، زندگی خود و خانواده‌اش را نابود کند؛ برای کسی که اعتیاد را تجربه نکرده، سخت باشد. اما واقعیت این است که مصرف مواد مخدر و بازگشت اعتیاد دارای تاثیرات بسیاری بر روی ذهن و مغز افراد است و گاها از کنترل آن‌ها خارج می‌باشد.

تاثیر مواد مخدر بر روی سیستم عصبی فرد است و عملکرد مغز را مختل می‌کند. در واقع مغز به دلیل اینکه مواد مخدر به نورون‌های شیمیایی شباهت دارد، فریب می‌خورد و گردش طبیعی آن‌ها در مغز دچار مشکل می‌شود.

به مرور و با افزایش دوره مصرف، برای بدست آوردن احساس نشاط و خوشی، مغز فرمان دریافت مواد مخدر بیشتری را می‌دهد. با مصرف مواد مخدر و افزایش سطح دوپامین و ایجاد لذت بیشتر، حتی اهمیت بقا نیز برای معتاد کم رنگ می‌شود.

درک این موضوع برای انسان‌های سالم مشکل است ولی درواقع مواد جایگزین بسیاری از موارد از جمله غریزه بقا می‌شود. حتی اعتیاد بر تمامی جنبه‌های رفتاری شخص تاثیر خود را می‌گذارد و قوه قضاوت، یادگیری، توجه و تمرکز و حافظه او را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد.

به همین دلیل افراد معتاد توانایی درک و شناسایی مشکلات و همینطور ارائه راهکاری برای حل آن را ندارند. 

تمامی این دلایل سبب می‌شود، کسی که سابقه اعتیاد دارد و یا در حال مصرف مواد مخدر است، ترسی از نابودی به دلیل مصرف مواد نداشته باشد و حتی در طول و یا پس از درمان نیز به مصرف دوباره آن فکر کند.

مراحل بازگشت به اعتیاد

اعتیاد بیماری غیر قابل درمانی نیست اما ممکن است برخی از افراد به دلایل مختلفی پس از درمان جسمانی، دوباره به استفاده از مواد مخدر روی بیاورند.

همانطور که اشاره کردیم بازگشت به اعتیاد می‌تواند باعث ناامیدی اطرافیان شود و فردی که دوباره به اعتیاد بازگشته را سرزنش کنند. موضوعی که تمامی کسانی که با بیمار معتاد و در حال درمان در ارتباط هستند، باید به آن توجه کنند این است که اعتیاد قابل درمان اما در عین حال قابل بازگشت می‌باشد.

مطابق آماری که در اختیار داریم 40 تا 60 درصد معتادان پس از درمان شدن، مجدد رو به مصرف دوباره مواد می‌آورند. بازگشت به اعتیاد در سه مرحله عاطفی، روانی و فیزیکی انجام می‌شود که اطلاع از آن‌ها می‌تواند از لغزش های احتمالی جلوگیری کند.

????مرحله اول : بازگشت عاطفی

مرحله اول از بازگشت به اعتیاد، بازگشت عاطفی است. قبل از کامل شدن طول درمان و پیش از شروع دوره نقاهت بیمار دارای برخی علائم به شرح زیر است:

• احساس اضطراب
• خشم و عصبانیت
• بی‌ قراری
• کاهش اشتها
• کم شدن خواب
•  و …

تمامی این علائم ترک اعتیاد در کنار هم، سبب می‌شود که فرد کنترل هیجانات منفی خود را از دست بدهد و در نهایت دوباره به سمت مصرف مواد مخدر بازگردد.

کسانی که با بیمار در حال ترک اعتیاد مواجه هستند، می‌توانند با افزایش میزان آگاهی خود در مورد نشانه‌های عود عاطفی بازگشت به اعتیاد، از ورود بیمار به این مرحله جلوگیری کنند. در این مرحله روانشناس نیز می‌تواند تاثیر بسیار خوبی بر روی روند درمان بیمار داشته باشد، چراکه با شناسایی علت گرایش به مواد مخدر و برطرف کردن آن توسط درمانگر، می‌توان برای همیشه مشکل اعتیاد را در فرد از بین برد.

????مرحله دوم : بازگشت روانی

مرحله دوم بازگشت به اعتیاد، بازگشت روانی است. در این مرحله بیمار بر سر دوراهی بزرگی قرار می‌گیرد. افکاری که در ذهن او است بسیار بهم ریخته و نامنظم هستند؛ بخشی از آن‌ها او را به استفاده دوباره از مواد مخدر ترغیب می‌کنند و بخشی دیگر نیز از او می‌خواهند تا در مسیر درمان و سلامتی بماند.

بهتر است کسی که در مرحله دوم بازگشت به اعتیاد قرار دارد، از قرار گرفتن در کنار عوامل محرک همچون دوستان و کسانی که به فرد مواد می‌رساندند، پرهیز کند. عوامل محرک می‌تواند وسوسه استفاده دوباره از مواد مخدر را تشدید کند.

????مرحله سوم : عود فیزیکی

مرحله سوم بازگشت به اعتیاد، عود فیزیکی است. در صورتی که پس از عود روانی مداخله‌ای توسط اطرافیان انجام نشود، فرد در نهایت به دلیل وسوسه‌های استفاده مجدد از مواد مخدر دوباره به اعتیاد باز می‌گردد.

حتی کسی که در روند درمان یک بار وسوسه شده و شروع به مصرف مواد مخدر کند، تمام طول درمان را با شکست مواجه می‌کند. در این حالت حتی احتمال دارد بیمار معتاد با دوز مصرفی بالاتری نسبت به گذشته به اعتیاد بازگردد (این همان زمانی است که احتمال اوردوز وجود دارد).

نشانه های بازگشت به اعتیاد

همانطور که گفته شد؛ بازگشت به اعتیاد با علائمی همراه است که قابل شناسایی هستند. وقتی فرایند ترک و همچنین دوران ترک هنوز به پایان نرسیده است؛ بروز این نشانه ها طبیعی است. اما به طور کلی شناسایی آنها بهترین روش برای جلوگیری از بروز مجدد اعتیاد است. در این قسمت به توضیح برخی از این نشانه ها می‌پردازیم.

????تغییر در افکار و رفتار فرد

یکی از شایع ترین نشانه های بازگشت به اعتیاد؛ تغییر در افکار و رفتارهای فرد است. افراد به صورت مجدد شروع به خیالپردازی در این مورد کرده و حتی گاهی این افکار به صورت خودکار به سراغ فرد می‌آیند. چنین فردی احتمالا دلتنگ لذت ناشی از مصرف مواد شده و از گذشته به خوبی یاد می‌کند. در واقع او تمام مشکلات آن دوران را فراموش کرده و رفتار او به صورت ناگهانی تغییر می‌کند. در این شرایط فرد بی قرار و بهانه گیر شده و به دنبال راهی برای شروع مصرف است.

????پیدا کردن افراد معتاد به صورت مجدد و معاشرت با آنها

یکی دیگر از نشانه های بازگشت به اعتیاد، معاشرت با افراد معتاد به صورت مجدد است. این رفتار بسیار پرخطر بوده و افراد را در معرض مصرف مجدد قرار می‌دهد. ترک اعتیاد تنها با مصرف نکردن مواد میسر نیست و فرد باید به طور کامل از هرچیزی که برای او تداعی کننده اعتیاد است؛ دوری کند. بهتر است بعد از ترک فرد دیگر با دوستان معتادش، معاشرت نکرده و از آنها دوری کند.

????وسوسه شدن

یکی از نشانه های وسوسه شدن برای بازگشت به اعتیاد، صحبت کردن به صورت مداوم در مورد توانایی در ترک اعتیاد و کنار گذاشتن مواد است. بهتر است اطرافیان در این مورد بسیار دقت کرده و افکار فرد را از این موضوع منحرف کنند. گاهی فرد برای پنهان کردن این موضوع که دوباره برای مصرف وسوسه شده است؛ در مورد خود و توانایی در ترک اعتیاد صحبت می‌کنند. از نظر او شاید مصرف دوباره به صورت تفریحی مشکلی نداشته باشد. اما باید در این مورد به او هشدار داده و او را از اینکار منصرف کنید.

محرک بازگشت به اعتیاد

یکی از اصلی ترین محرک ها برای بازگشت به اعتیاد، افسردگی است. افرادی که مبتلا به افسردگی و یا به طور کلی انواع بیماری های روان هستند؛ بیشتر احتمال دارد که میل به مصرف دوباره داشته باشند. از طرفی یکی از عوارض ترک اعتیاد حتی به روش های اصولی افسردگی است. به همین دلیل تجربه برخی از احساسات منفی بعد از ترک، اجتناب پذیر هستند. افراد بهتر است نشانه های افسردگی در این دوران را جدی گرفته و همچنین برای درمان آن از یک درمانگر کمک بگیرند.

مراقبت های بعد از ترک جهت جلوگیری از بازگشت به اعتیاد

اعتیاد باعث می‌شود زندگی بیمار و خانواده‌اش تحت تاثیر قرار گیرد. حتی کسانی که اعتیاد خود را کنار می‌گذارند، باید مهارت‌های جلوگیری از بازگشت اعتیاد را بیاموزند، چراکه ترک اعتیاد شامل دوره سم زدایی جسمی و مراقبت‌های بعد از آن است. 

در ادامه این مطلب به مراقبت‌هایی که باعث جلوگیری از بازگشت به اعتیاد می‌شود، اشاره کرده‌ایم:

• خواب کافی
• رژیم غذایی متعادل با شکر تصفیه شده کم، سرشار از پروتئین و کربوهیدرات‌های پیچیده
• ورزش منظم
• کنترل استرس با ورزش هایی همچون یوگا
• اجتناب از مصرف کافئین
• شرکت در جلسات درمان و مشاوره
• مصرف منظم داروهای تجویز شده توسط پزشک
• انجام ارزیابی پزشکی و روانی کامل
• دوری از عوامل محرک شامل افراد، مکان و …
• گذراندن وقت با افراد سالم و مثبت
• پر کردن اوقات فراغت و زمان های خود با کارهای مفید
•  و …

کلام آخر

اعتیاد یک بیماری جسمی و روانی است و با توجه به روش‌های درمانی که در حال حاضر وجود دارد، قابل درمان می‌باشد؛ اما کسی که اعتیاد دارد نیز خودش باید توانایی مدیریت مسیر درمان را داشته باشد.

زمانی که خود فرد معتاد به دنبال راهی برای ترک اعتیاد است، آنچه که اهمیت دارد این است که دیگر افراد خانواده شامل همسر، فرزندان و حتی دوستان و آشنایان، او را از تمامی جنبه‌ها حمایت کنند. حمایت عزیزان باعث می‌شود بیمار انگیزه بیشتری برای ترک اعتیاد داشته باشد.

حتی طول درمان نیز دارای مراحلی است که ممکن است فرد را وادار به استفاده دوباره از مواد مخدر کند. واکنش دیگران تا حد زیادی می‌تواند تعیین کننده مسیر بیمار باشد.

توصیه می‌شود که در تمامی طول درمان سعی کنید با مشاور در ارتباط باشید. حتی اگر به عنوان یک فرد سالم در ارتباط با یک فرد معتاد هستید، می‌توانید برای افزایش آگاهی خود پیرامون نحوه رفتار با معتاد و کمک به او برای درمان، با درمانگر صحبت کنید. گاهی علت بازگشت به اعتیاد عواملی مثل استرس و یا افسردگی است که در این زمینه یک متخصص و روانشناس می‌تواند آن‌ها را شناسایی و برطرف کند. 

برای دریافت مشاوره در زمینه بازگشت به اعتیاد می‌توانید در هر ساعت از روز برای مشاوره تلفنی از طریق شماره 02191002360 و یا از طریق تلفن ثابت با شماره 9099070354 جهت ارتباط با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو تماس حاصل نمایید.

منبع: بازگشت به اعتیاد